Dit delen:

In 2014 schreef ik een kinderboek over gezond leven. Na een studie Voedingsleer te hebben gevolgd wilde ik juist kinderen aanspreken op het belang van gezonde voeding en bewegen, omdat de basis voor je latere gezondheid in je vroege jeugd wordt gelegd en het belangrijk is dat kinderen weten hoe hun lichaam werkt. Het boek is tot op de dag vandaag nog even relevant. Met Ga de uitdaging aan! werken kinderen in 8 weken tijd op een speelse en uitdagende manier aan een gezondere levensstijl. Het is een vrolijk lees-, leer- en doeboek voor kinderen van 7 tot 12 jaar, maar ook een handig hulpmiddel voor ouders, leerkrachten of kinderartsen. Je kunt het hier bestellen.

Dit delen:

Die allereerste keer zonder zijwieltjes, een ware triomf! De wereld lag aan mijn voeten. Ik voelde me een prinses op mijn Polly-fiets. Het slingeren was zo voorbij. Algauw was m’n fiets een verlengstuk van mezelf, ik kon ermee lezen en schrijven.

De eerste keer zelf naar school fietsen gaf een gevoel van ultieme vrijheid. Met een veel te grote fiets naar de middelbare school, lekker met z’n drieën op een rij, handen los, auto’s licht geïrriteerd toeterend. Door de kou, de regen. Zonder regenpak uiteraard, dat was niet cool. Ik was jong en sterk en natuurlijk trotseerde ik weer en wind. En soms ijzel. De kunst was om niet plotseling te remmen. Doorfietsen was het devies. De wendbaarheid, de wind door je haren, de weerbarstige weerstand als je een heuvel op moest. Sterke benen kreeg je, conditie, je kon de wereld aan. 

Weer later met twee kinderen – één voorop, één achterop – dagelijks naar school en regelmatig van Haarlem naar het strand in Bloemendaal. Lekker doortrappen, langzaam fietsen is nergens goed voor. Nog altijd heb ik profijt van mijn fietsbenen en haal ik ouderen op hun e-bikes moeiteloos in met mijn roestige omafiets.
Maar ik lijk een uitstervend ras. Meer dan de helft van de fietsen die momenteel worden verkocht zijn elektrische fietsen. Daar waar deze in eerste instantie waren voorbehouden aan gepensioneerden, volgden al rap de sportieve forens, de ouders op de elektrische bakfiets, de maaltijdbezorgers, de zelfverklaarde sporter op elektrische mountainbike, en als meest recente toevoeging de middelbare scholier op een fatbike die hooguit twee kilometer hoeft te overbruggen. 

‘Ach, toch niet wéér zo’n zeurpiet die over de ebike-terreur begint?’, hoor ik je denken. Nee, het potentiële gevaar wil ik hier niet opnieuw aankaarten, iedereen die wel eens gebruik maakt van een fietspad in een grote of middelgrote stad is zich daarvan bewust. Ook de nadelen voor het milieu zal ik buiten beschouwing laten. Ik denk dat de meeste mensen wel weten dat al die nieuwe gebruikers van (niet groene) elektriciteit niet per se een aanwinst zijn voor het klimaat.

Mij gaat het om onze gezondheid. Nederland was tot enkele jaren geleden een land met relatief weinig mensen met overgewicht. Dat kwam niet omdat ons dieet nu zoveel gezonder was, nee, dat kwam omdat we ons massaal verplaatsen op de fiets. Het goede nieuws is: dat doen we nog steeds, en alleen maar meer. Het minder goede nieuws is dat we dit nu dus steeds vaker doen met elektrische ondersteuning en navraag leert dat deze luxe zo snel went dat men nooit meer zonder dat motortje zou willen en deze dus in de praktijk standaard op vol vermogen staat. De actieve, licht voorovergebogen houding van de échte fietser heeft dan ook plaatsgemaakt voor de ontspannen zittende mens die duidelijk geen kracht zet en toch met vlotte vaart vooruit schiet. 

Het zal dan ook niet verbazen dat de cijfers laten zien dat we de afgelopen jaren steevast zwaarder zijn geworden. Inmiddels heeft meer dan de helft van alle volwassenen overgewicht en met bovengenoemde trend durf ik te garanderen dat de jeugd snel zal volgen. 

Nu denk je wellicht: en die forens dan, die anders de auto pakt? Of de scholier in de polder die anders de bus neemt? Natuurlijk, uitzonderingen zijn er altijd. Maar tegen alle andere mensen die nu met hun luie kont op een e-bike zitten: ik begrijp jullie niet. Heb je niet genoeg energie, een slechte conditie? Reden temeer om een sportieve toerfiets te kiezen en lekker stevig door te trappen.

Wil je een paar kilootjes kwijt? Geld besparen? Wil je – vooruit – het milieu écht een handje helpen? Verkoop dan die e-bike en koop een ouderwetse fiets. Van het geld dat je daarmee bespaart, kun je die ene keer dat je écht haast hebt de bus nemen. Dan kan Nederland zich over een paar jaar hopelijk weer scharen onder de slankste landen en verdwijnt onze vertrouwde omafiets niet voorgoed uit het straatbeeld.

Dit delen:

Voor mijn collega’s van Microsoft gaf ik een training met eenvoudige tips om gezonder te gaan leven, gebaseerd op mijn eigen ervaringen. Met kleine aanpassingen kun je veel resultaat behalen. #healthhacks

health-tips-and-tricks-2021-1Download

Dit delen:

[Update December 2021: tip 2 (“Ontbijt altijd”) ben ik inmiddels van teruggekomen. Ik doe zelf nu aan intermittent fasting, waarbij ik globaal tussen 11 uur ’s ochtends en 19 uur ’s avonds drie maaltijden eet. Dat bevalt mij heel goed!

De gemiddelde werkdag is zeer ongezond. We zitten uren achter elkaar, in de verkeerde houding, zijn in meer of mindere mate gestresst, eten en drinken de verkeerde dingen en geven onze hersenen niet genoeg rust. En dat 8 uur per dag, 5 dagen in de week, misschien wel 40 of 50 jaar lang.

Geen wonder dat ziekteverzuim, burnouts en allerlei andere lichamelijke en geestelijke klachten aan de orde van de dag zijn. En dat is zorgwekkend voor werkgevers, maar in de eerste plaats voor jou, werknemer of ondernemer, die het maximale uit zijn werkdag wil halen zonder aan het eind van de rit gesloopt te zijn.
Het goede nieuws is: in slechts 7 stappen kun je ervoor zorgen dat je je energieker voelt, minder last hebt van stress en bovendien optimaal functioneert. Een ideale start van het nieuwe jaar!

1. Een fit begin
Voor veel mensen is het idee alleen al een nachtmerrie: ochtendgymnastiek. Toch heeft dit luttele kwartiertje of zelfs maar tien minuten vroeger opstaan enorm veel voordelen. En merk je het nu werkelijk als de wekker een kwartiertje eerder afgaat?

Inmiddels is het bekend dat een hele dag zitten ongeveer even slecht is als roken (en hier), en de kans bestaat dat je de rest van dag weinig aan bewegen toekomt. Dit kwartiertje heb je dan in elk geval vast binnen. De voordelenj: je bent écht wakker, je lijf wordt soepel, je spieren worden sterker, je bloed gaat stromen en vergeet niet het positieve mentale effect: de dag is pas net begonnen en je kunt jezelf nu al een schouderklopje geven. 1-0 voor jou.

Mogelijke oefeningen zijn squats, ‘planken’, rek- en strekoefiningen, uitstappen met gewichten, yoga (bijvoorbeeld de zonnegroet). Zelfs 7 minuten (intensief) bewegen op een dag blijkt al voldoende om allerlei gezondheidsvoordelen te behalen, zo ontdekte de Japanse onderzoeker Tabata.

2. Ontbijt altijd
Recente onderzoeken hebben het belang van ontbijten wederom aangetoond. Met name voor je hart, maar ook voor je hersens en je energie is een gezond ontbijt essentieel. Met de nadruk op gezond, want een witte boterham met chocopasta levert je weinig goeds op.

Zoals elke maaltijd zou ook het ontbijt een mix moeten zijn van koolhydraten, eiwitten en vetten. De koolhydraten-fobie van de afgelopen jaren verliest gelukkig alweer terrein. Volkorenproducten zijn juist gezond. Ze zitten vol vitamines, mineralen en vezels (essentieel voor een goede spijsvertering) en geven energie.
Ook de angst voor verzadigde vetten wordt langzaam ontmanteld, maar zolang iets niet onomstotelijk is bewezen (en dat blijft lastig bij onderzoek naar de effecten van voeding), vaar ik persoonlijk op mijn gezonde verstand: eet gevarieerd en alles met mate. Dan zit je nooit verkeerd.

Een gezond ontbijt kan bestaan uit een combinatie van zuivel (jonge kaas, kwark of yoghurt), fruit (elk soort) en granen (volkoren). Een gekookt ei of wat pap (brinta of havermout) zijn ook prima. Als je je er prettig bij voelt en het je kunt permitteren, eet dan vooral allerlei zaden en groene smoothies, hoewel ik bij dat laatste mijn vraagtekens zet: door al die voedingsmiddelen door een blender te gooien krijg je relatief veel binnen van allerlei stoffen, wellicht te veel. Bovendien mis je het voordeel van kauwen. En juist kauwen is zo goed voor je hersenen.

3. Een goede houding
Voor veel mensen geldt dat ze zo’n 8 uur per dag doorbrengen op kantoor, waarvan het grootste gedeelte achter hun bureau. De houding die je aanneemt achter je bureau is dan ook van groot belang. Hoewel je de term RSI nauwelijks meer tegenkomt, is het aantal mensen dat met schouder- en nekklachten bij de fysio komt, niet bepaald afgenomen. Zeker niet nu de degelijke pc steeds meer plaatsmaakt voor laptop en tablet en zelfs mobiel. Een gespannen, voorovergebogen houding gedurende uren per dag vraagt om problemen.

Gelukkig zijn er inmiddels veel hulpmiddelen die ervoor zorgen dat je houding goed blijft, zoals de Lumoback of de Swopper. Een skippybal volstaat overigens ook prima om je houding dynamisch en in balans te houden. Ook stabureaus beginnen langzaam terrein te winnen. Als dit binnen jouw werkomgeving geen optie is, probeer dan in elk geval een goede houding aan te nemen. Een eenvoudige tip vind je hier.

4. Blijf in beweging
Langdurig zitten is niet alleen schadelijk voor je gezondheid, maar ook voor je hersens, zo blijkt. Een eerste stap is uiteraard het verruilen van de lift voor de trap. Maar het kan nog beter. Een korte wandeling na de lunch zou heel mooi zijn en verder kun je denken aan de volgende opties:

• Drink veel water (hoe dan ook gezond!) zodat je regelmatig naar de wc moet (= loopje)
• Stel een alarm in (of gebruik een van de vele apps of browser plugins) om ervoor te zorgen dat je elk uur een reminder krijgt om even je benen (en rug en armen) te strekken
• Las eens een sta- of loopvergadering in. Dit bevordert ook nog eens de creativiteit.
• Doe wat korte oefeningen achter je bureau. Als je niet wilt dan men dit ziet, zijn er ook subtiele bewegingen te bedenken, zoals het aanspannen van de buikspieren en billen, het rechten van de rug en schouders, het optillen van de benen etc
• Ga voor een loopbureau
• Gebruik een stappenteller of een app die je motiveert en eraan herinnert om op gezette tijden van je stoel te komen, zoals deze.
• Zorg dat je het kantoor niet te warm is. Daar word je sloom van en maakt dat je minder beweegt en trager wordt

5. Eet voor energie
Mij verbaast het altijd wanneer ik zie hoe hoogopgeleide mensen bij de lunch witbrood, hotdogs en patat afrekenen bij de kassa. Als ik dit dan ter sprake breng, luidt het antwoord vrijwel altijd: ‘ik voel me er prima bij’, wat vermoedelijk ook zo is, als je geen referentiekader hebt. Als vervolgens blijkt dat deze mensen toch met regelmaat verkouden zijn of grieperig, iets te zwaar, en eigenlijk best vaak moe zijn rond 3 of 4 uur ‘s middags en in het algemeen niet echt blaken van de energie, verbaast mij dat niks. Maar voor de meeste mensen is dit zo normaal geworden dat ze het voor lief nemen en zeker geen verband leggen met hun eetpatroon.

Toch is het zonde om niet op z’n minst te proberen hoe je je zou voelen als je tussen de middag bijvoorbeeld een salade met volkorenbrood eet, en tijdens je middagdipje wat fruit en noten in plaats van cup-a-soup of coca-cola met een koek.

Eten dat energie en voldoening geeft bevat eiwitten, trage koolhydraten (zoals groenten, fruit en volkorenproducten) en weinig vet. Vermoeidheid ontstaat veelal door snelle koolhydraten (witte granen, koek en snoep), die zorgen dat je bloedsuikerspiegel direct stijgt, maar even snel weer daalt. Ook te vet eten kan een vermoeid gevoel geven. Het ideale tussendoortje is bijvoorbeeld een banaan, noten (vooral amandelen en walnoten), verse muntthee (van munt word je alerter) en pure chocola (minimaal 70%).

6. Voorkom stress
Een aantal tips kunnen ervoor zorgen dat je efficiënter werkt en voorkomen bovendien dat je je opgejaagd voelt. Stress is immers net zo ongezond als slecht eten of niet bewegen.
Iedereen weet dat je niet acht uur achter elkaar productief kunt zijn en zeker niet creatief, en dat je slechts een beperkte hoeveelheid informatie kunt verwerken. Uiteraard zijn er individuele verschillen, maar zelfs voor de meest creatieve, intelligente mensen geldt: multitasken bestaat niet, en dat is precies wat we veel te vaak proberen te doen: mailen tijdens een vergadering, twitteren tijdens een brainstorm, aan twee projecten tegelijkertijd werken: in plaats van dat we denken efficiënt bezig te zijn, doen we in werkelijkheid alles met halve aandacht.

Focus is belangrijk en gelukkig zijn ook daar weer diverse handige tools en apps voor, zoals Pomodoro, dat je helpt om gedurende een bepaalde periode geconcentreerd te werken. Nog beter is het om dit te doen met tools als WriteMonkey, die afleidingen als social media onzichtbaar maken. Daarnaast heeft je brein af en toe tijd nodig om zich weer ‘op te laden’.
Hierbij enkele tips:

• Apps die je helpen bij het ontspannen of rustig ademhalen (bv GPS for the soul of MyCalmBeat, bekijk ze hier)
• Apps die je helpen om geconcentreerd te werken, zoals Pomodoro en WriteMonkey
• Voedsel dat de bloeddruk verlaagt: rozijnen, kiwi’s, watermeloen, bananen, bessen en zwarte chocola
• Probeer je email en social media op gezette tijden te lezen in plaats van de hele dag door (tenzij dit je werk is uiteraard)
• Een opgeruimd bureau werkt rustgevend
• Heb je last van omgevingsgeluiden, zet dan rustige muziek op of zogenaamde Binaural beats
• Maak aan het begin van de dag (of de avond ervoor) een to do lijstje. Beperk de prioriteiten tot drie concrete actiepunten en probeer die dan ook als eerste af te ronden
• De kleur groen en de aanblik van landschappen reduceren stress. Zelfs een poster hiervan blijkt al te werken
• Doe een dutje. Lang niet elk kantoor is hierop ingericht, maar de bewijzen liegen er niet om, dus wellicht toch eens tijd om dit aan te kaarten bij HR?  

7.  Slaap voldoende
Diverse onderzoeken tonen aan dat mensen optimaal functioneren bij 7 tot 8 uur slaap per nacht. Je metabolisme (en dus je gewicht), immuunsysteem, weerstand, pijngrens, reactievermogen, humeur én denkvermogen worden allemaal positief beinvloed dankzij een goede nachtrust. Een aantal factoren kunnen de kwaliteit van je slaap verbeteren:

• Zet minimaal 1 uur voordat je gaat slapen alle schermen uit, dus tv, computer en mobiel. Alleen dan kan je brein echt tot rust komen zonder nieuwe indrukken, invloeden en uiteraard kunstmatig licht. Lees hier waarom dit zo belangrijk is.
• Hoge intensiteit sporten, zoals hardlopen, is over het algemeen niet geschikt vlak voor het slapen, maar een uur of 2 uur van tevoren kan prima. Fysieke vermoeidheid is juist gunstig. Vaak werkt rustig stretchen of yoga-achtige oefeningen het beste om het lichaam en de geest voor te bereiden op de slaap. Een rondje buiten wandelen is ook prima.
• Eet niet te zwaar vlak voor het slapen. Met een volle maag val je minder makkelijk in slaap. Mijd met name snelle koolhydraten zoals snoepjes en koekjes. Met honger naar bed is daarentegen ook niet prettig. Neem in dat geval een banaan, wat noten of een avocado.
• Drink geen koffie, zwarte thee of alcohol tot 2 uur voor het slapen gaan. Alcohol kan er weliswaar voor zorgen dat je sneller inslaapt, maar je slaap is wel onrustiger.
• Zorg voor een slaapkamer die goed verduisterd is.
• Als je last hebt van omgevingsgeluiden kunnen oordopjes helpen en de geur van een zakje lavendel naast je hoofdkussen werkt rustgevend
• Tot slot kunnen wat eenvoudige mindfulness- of ademhalingsoefeningen ook effectief zijn voor een goede nachtrust

Wil je nog meer tips en op de hoogte blijven van alles wat jou kan helpen je werkdag gezonder te maken en optimaal te functioneren? Volg dan mijn Scoopit!

 

Modellen

Er was geen jaar dat de journalistiek zoveel in het nieuws kwam als in 2013. Een jaar waarin het vak van alle kanten werd belicht om te zien wat er allemaal mis was gegaan en hoe het gered kon worden. Navelstaarderij, zou je kunnen zeggen, maar wel noodzakelijk en eigenlijk al veel te laat.

Een jaar van grote tegenstellingen ook. Grote uitgeverijen (Sanoma, TMG, Wegener) kondigden forse ontslagrondes aan, kleinere uitgeverijen werden ten grave gedragen en eigenlijk kwam geen enkel mediabedrijf ongehavend uit de economische en digitale strijd.

Aan de andere kant van het spectrum werden diverse nieuwe journalistieke initiatieven ontplooid. Als startup (De Correspondent, eLinea, Blendl, MyJour, Yournalist, Nine Connections) of dankzij projecten als NUlab, Het Nieuwsatelier en de Persinnovatie Challenge.

Een jaar – kortom – van pieken en dalen, van geboorte en sterfte. Dat de journalistiek zich bevindt op een kruispunt is duidelijk, welke spelers het juiste pad gaan kiezen nog in het geheel niet.

Opvallend was wel dat de discussie zich met name toespitste op businessmodellen. Moesten uitgevers wel of geen paywall in het leven roepen? Wat is het model van de toekomst: betalen per artikel (het iTunes-model), per maand (het Spotify-model) of vooraf (crowdsourcing)? Gaat de lezer voor een uitgave betalen of rechtstreeks aan de auteur? Een belangrijke discussie, maar zeker niet de enige die ertoe doet.

Want het zou naïef zijn te vooronderstellen dat kranten enkel in de problemen zijn gekomen omdat adverteerders wegbleven. Ook veel lezers bleven weg, omdat ze hun informatie online bij elkaar gingen sprokkelen. Kranten en bladen zullen dan ook uit een ander vaatje moeten tappen om te zorgen dat mensen 90 cent voor een artikel gaan betalen.

Internet heeft niet alleen de verdienmodellen op z’n kop gezet, maar ook de rol van de journalistiek voorgoed veranderd. Iedereen kan publiceren en zaken aan het licht brengen die anders verborgen zouden blijven.

7 soorten journalisten

De toekomst van de journalistiek zal niet alleen afhangen van de manier waarop geld verdiend wordt, maar ook de manier waarop informatie wordt verzameld en overgebracht. En dat komt uiteindelijk neer op de journalist zelf: zijn talent en vakmanschap. Zijn vermogen om de wereld zo aan ons te presenteren dat wij bereid zijn ervoor te betalen. Direct of indirect.

Dit zijn de 7 soorten journalisten die in mijn ogen de toekomst hebben:

1. De expert. Dit is de persoon die normaal gesproken wordt geïnterviewd door de journalist. Als hij of zij zelf in staat is om zijn kennis op heldere en onafhankelijke wijze over te brengen aan het publiek, kan hij een cruciale rol spelen in de journalistiek.
2. De klokkenluider. Dit woord heeft het afgelopen jaar een heel nieuwe dimensie gekregen, maar ook op kleinere schaal kan de goed ingevoerde journalist informatie aan het licht te brengen die anders verborgen zou blijven. Hij is een onderzoeker, een factchecker, maar ook een slimme netwerker.
3. De mooischrijver. Er zal altijd behoefte zijn aan mensen die de kunst van het verhalen vertellen als geen ander beheersen. De boodschap zelf hoeft niet opzienbarend zijn, maar iemand die zijn mening of visie op onnavolgbare manier weet te verwoorden is altijd waardevol. Hij is de kunstenaar onder de journalisten, degene die een geheel eigen blik werpt op de werkelijkheid.
4. De duider. Dit is degene die alle ruis in het publieke debat en op sociale media inzichtelijk maakt: wat is hier nu eigenlijk aan de hand? Kloppen de argumenten wel? Wie heeft gelijk en waarom? Iemand die als geen ander trends ziet of verbanden legt tussen ogenschijnlijk triviale gebeurtenissen en toevalligheden. De psycholoog onder de journalisten. De menselijke antenne.
5. De curator. De persoon die jij vertrouwt om het meest relevante nieuws te selecteren. De menselijke filter, die voor jou een keuze maakt uit de oneindige hoeveelheid informatie. Zelf schrijft hij niet, maar heeft een scherpe neus voor kwaliteit, relevantie en de behoeftes van zijn lezer.
6. De verrasser. Met zijn unieke kijk of invalshoek kiest hij precies dat nieuws dat buiten de scope van jouw tijdlijn valt. Waar sociale media niet al van overstromen. Hij pikt de verborgen pareltjes van het net of uit zijn omgeving, en weet telkens weer te verrassen. Deze journalist zal zeer waardevol zijn in een medialandschap waar viraliteit en deelbaarheid de boventoon voeren.
7. De analist. Ook dit type zal onmisbaar zijn voor de journalistiek. Big data is een hypewoord en niet voor niets. Degene die – met behulp van technologie en slimme algoritmes – relevante informatie weet te destilleren uit alle data die internet voortbrengt, is een winnaar.

Uitgevers moeten digital first denken en hun businessmodel op orde hebben. Natuurlijk. Maar uiteindelijk draait het om de inhoud en daar zijn vakmensen voor nodig. Een redactie met een mix van bovenstaande types journalisten is klaar voor 2014.

Credits afbeelding: Wikimedia/Conrad Poirier (CC)

[Dit artikel verscheen eerder op Marketingfacts]

Dit delen:

Jaarlijks wordt voor zo’n 6,5 miljard euro aan geneesmiddelen voorgeschreven. Het overgrote deel daarvan is voor aandoeningen die direct gerelateerd zijn aan ongezonde leefgewoonten. Zo voeren bloeddrukverlager metoprolol, cholesterolverlager simvastatine en maagzuurremmer omeprazol de lijst aan en deze middelen worden elk jaar bovendien zo’n 10 tot 15 procent vaker voorgeschreven. In ongeveer tweederde van alle bezoeken aan de huisarts wordt er een geneesmiddel voorgeschreven. Daarentegen wordt slechts bij een kwart van de consulten over voeding gesproken.

Raw
De belangrijkste reden hiervoor is dat huisartsen nauwelijks kennis hebben van voeding. Gedurende hun jarenlange opleiding worden hier slechts enkele college’s aan besteed. Een andere oorzaak dat leefstijl zo weinig ter sprake komt, zou kunnen zijn dat er wantrouwen bestaat tegenover artsen die gezonde voeding aanbevelen als medicijn. Dat is deels te begrijpen, omdat er in het verleden grote fouten zijn gemaakt door alternatieve artsen die zich tegen de reguliere geneeskunde verzetten, zoals die van Sylvia Millecam.

Een ander voorbeeld waaruit de afkeer van natuurgeneeskunde blijkt, is de manier waarop het publiek reageerde op de moeder in de documentaire Raw, Rawer, Rawst. Zij geeft haar zoon uitsluitend natuurlijk, niet of nauwelijks gekookt voedsel omdat zij gelooft dat dit het beste is voor haar kind. Het was opvallend hoeveel mensen haar afschilderden als harteloos monster dat haar kind mishandelt. Ze gaat inderdaad ver in haar overtuiging, maar in zekere zin kun je mensen die hun kind elke dag snoep en chips geven ook betichten van verwaarlozing. Daar rept echter niemand over.

Biochemische routekaart
Dat deze scepsis zelfs wordt geuit aan serieuze wetenschappers is opvallend. In de uitzending van Pauw & Witteman van 4 maart lichtte hoogleraar systeembiologie Hans Westerhoff de zogenaamde biochemische routekaart van de mens toe. Sinds kort kan men de volledige DNA-wegenkaart van mensen in beeld brengen, en de rol die voeding speelt bij het ontstaan van ziektes. Een van de grootste wetenschappelijke doorbraken, aldus bioloog Westerhoff. Dankzij op maat gemaakte dieetadviezen zullen we het geneesmiddelengebruik flink kunnen terugdringen. De reactie van Paul Witteman was tekenend: ‘Dat klinkt toch een beetje als een alternatieve arts die aankomt zetten met dat je pijnboompitten moet gaan eten….’ Het antwoord van Westerhoff was overtuigend: ‘Dat is inderdaad precies hetzelfde, alleen nu is het ook bewezen.’

Transparantie
Geweldig nieuws dus voor de voorstanders van natuurgeneeswijze, maar er is meer. Dat er zoveel geneesmiddelen worden voorgeschreven, komt niet alleen door de stijging van welvaartziektes. Al decennia lang is bekend dat huisartsen worden gefêteerd door farmaceutische bedrijven en beloond voor het uitschrijven van door hen geproduceerde medicijnen. Om die belangenverstrengeling inzichtelijk te maken is onlangs het Transparantieregister Zorg in het leven geroepen. De officiële lancering vindt 25 april plaats, maar de website is al live. Dat is een mooi begin, dat ertoe zal leiden dat artsen en patiënten kritischer zullen kijken naar medicijngebruik.

Zoete koek
Nu is het alleen nog zaak dat artsen hun kennis bijspijkeren op het gebied van voeding en de effecten ervan op de gezondheid. En ook daar wordt aan gewerkt. Zo vond gister op 19 april voor de tweede maal het congres Arts & Voeding plaats, waar ook Hans Westerhoff sprak over de genoemde biochemische routekaart.

De randvoorwaarden zijn dus geschapen om het medicijngebruik terug te dringen ten gunste van een gezond eet- en leefpatroon. Hopelijk zullen ook patiënten bereid zijn om hun leefstijl aan te passen en pillen niet meer automatisch voor zoete koek slikken.

[Dit artikel verscheen eerder op Volkskrant.nl]

Dit delen:

Ik beschouwde mezelf altijd als een liberaal. Eigen verantwoordelijkheid, niet klagen, niet je hand ophouden: zo was ik opgegroeid. We leven in een democratie en kunnen alles prima zelf regelen. De vrije economie is een groot goed. Voor ons geen nanny state.

Tot ik me realiseerde dat die vrijheid voor sommige mensen net iets meer geldt dan voor anderen. De vrije economie blijkt een utopie die niet kan bestaan zonder hebzucht, machtsmisbruik, en meer van dat soort menselijke mechanismen. Hoe vrij is de eerlijke ondernemer hierin? De rest is geschiedenis: de overheid heeft hard moeten ingrijpen om te voorkomen dat de vrije economie het hele land mee de afgrond in zou sleuren.

Rechten
Iets vergelijkbaars doet zich voor op het gebied van gezond leven. Daar moet de overheid zich vooral niet mee bemoeien, vinden veel mensen. Iedereen is vrij om te leven zoals hij wil. Mensen hebben het recht om ongezond te zijn. Je hoort dit vaak en het klinkt ook heel acceptabel. Een criticus zou ertegenin kunnen brengen dat ongezond leven de overheid miljarden kost, maar dat zal ik buiten beschouwing laten.

Waar het me om gaat, zijn de woorden ‘recht’ en ‘vrijheid’. De vraag is in hoeverre mensen daadwerkelijk vrij zijn in hun keuze om ongezond te leven, en of hun rechten niet worden ondermijnd. Laat ik het toespitsen op kinderen:

In de Rechten van het Kind zijn onder meer de volgende punten opgenomen:

Een kind dient beschermd te worden tegen
1. economische uitbuiting
2. verdovende middelen of drugs

En elk kind heeft recht op
3. een toereikende levensstandaard

Zelfregulering
Vanuit de voedingsindustrie wordt er vrijuit reclame gericht op kinderen. Dit is deels verschoven van tv naar internet, maar de uitgaven zijn de afgelopen jaren zelfs fors gestegen. Uit een rapport van Foodwatch (pdf) blijkt dat 85 procent van de producten die speciaal zijn gericht op kinderen te zoet, te vet of te zout zijn. De door de overheid gewenste zelfregulering van de voedselindustrie werkt uiteraard nauwelijks. Daar gaat punt 1.

Dan punt 2. Bij verdovende middelen denk je niet snel aan suiker en vet, maar de verslavende werking ervan wordt in steeds meer onderzoeken aangetoond. Het is niet voor niets zo vreselijk moeilijk voor mensen om af te vallen. Daar schuilt meer achter dan alleen wilskracht. Ook dit punt is dus twijfelachtig.

Kennis
Tot slot het recht op een toereikende levensstandaard. Dat houdt in dat een kind opgroeit in een omgeving die gezond voor hem is. Maar wanneer een kind wordt grootgebracht in een gezin waar men ongezond eet, het geen ontbijt of lunch mee naar school krijgt, maar dit zelf moet kopen, en overal wordt geconfronteerd met ongezonde producten, is aan dat recht dan voldaan?

En als de mensen in zijn directe omgeving niet over de kennis en de mogelijkheden beschikken om hem iets anders te bieden, is er dan sprake van een vrije keuze?

Ik kon het me permitteren om liberaal te zijn. Maar mensen die niet de vrijheid hebben om te kiezen, hebben een ‘nanny’ nodig om ze de weg te wijzen.

[Dit artikel verscheen eerder op Volkskrant.nl]

door Rebecca Rijnders

Dit delen:

Soms denk je dat iets zo bekend is dat iedereen het wel weet. Maar als zelfs hoogopgeleide, intelligente  mensen het nog steeds doen, is het toch nog niet bekend genoeg. Ik zeg het dus nog maar een keer: diëten heeft geen zin. En ik zal uitleggen waarom.

Of het nu Montignac heet, South Beach, Atkins, of Sonja Bakker: al deze diëten zijn gebaseerd op hetzelfde principe: een lage energie-inname, dus weinig calorieën. Je valt als een speer af, dat is niet meer dan logisch. Ook het populaire Paleo-dieet wordt hier onderuit gehaald.
Het punt is dat ze vaak te weinig van een of meerdere voedingsstoffen bevatten, terwijl je alles nodig hebt: zowel koolhydraten als vetten als eiwitten. Die hebben namelijk allemaal een onmisbare functie. Dat is tot nu toe het enige dat wetenschappelijk is bewezen, de rest is vooralsnog gespeculeer.
Maar wat belangrijker is: zelfs als deze diëten wel gezond zouden zijn, bevatten ze altijd heel weinig calorieën en de vraag is: hoe lang ga je dat volhouden?

Spaarstand
De eerste periode val je snel af. So far so good, want dat was het idee. Maar dan komt de keerzijde: een dieet wordt 9 van de 10 keer gezien als iets tijdelijks. ‘Ik hoef nog maar 3 weken’, of ‘even die 5 kilo eraf voor de zomer’. Enfin, je kent die uitspraken wel. Mensen zijn best gemotiveerd om een paar maanden op dieet te gaan om af te vallen. Omdat ze weten dat het maar tijdelijk is.
Maar daarna gaat het mis. Want tijdens dat dieet krijgt je lichaam door dat het hongerwinter is, en schakelt het over op de spaarstand. Zo zijn we nu eenmaal gemaakt. Ons lichaam weet niet dat we niet meer in de oertijd leven. Vet vasthouden had toen een evolutionair voordeel, nu werkt het helaas tegen ons.
Want wanneer die drie maanden voorbij zijn, denk jij: zo, dat zit erop, die kilo’s zijn eraf! Nu kan ik godzijdank weer normaal gaan eten. Maar jouw lichaam denkt: Ha, ik krijg eindelijk weer wat! En voor je het weet zitten die kilo’s er weer aan. En meestal nog een paar extra, omdat je verbranding net iets trager is geworden vanwege die spaarstand. En dat noemen we dus het jojo-effect.

Gevarieerd
Waarschijnlijk is dit een boodschap die je niet wilt horen, maar eigenlijk is hij juist heel positief: je hoeft nooit meer op dieet! Een hele geruststelling, toch? Als je wilt afvallen, zit er maar één ding op: een gezonder leefpatroon. Niet voor een paar maanden, maar voor altijd. En dan kun je maar beter zorgen dat je alle goede stoffen binnen krijgen (en niet ineens koolhydraten gaat weglaten bijvoorbeeld).

De praktijk is dat we ook nog een beetje normaal willen leven, en af en toe wat lekkers willen nemen op een feestje. De kunst is om de juiste balans te vinden. Een leefwijze die bij jou past. Zorg wel dat je gevarieerd eet, zodat je in elk geval geen belangrijke voedingsstoffen mist. Je kunt best af en toe een gevulde koek eten, maar dat staat voor ongeveer een uur sporten, dus als je daar geen zin in hebt….

Gezellig
Het is jouw keuze, jij bepaalt wat je het prettigst vindt. Waar het om gaat, is dat je zo gaat leven dat je het ook kunt volhouden. Als je wilt afvallen, dan zal dat linksom of rechtsom betekenen dat je niet méér kunt eten dan dat je verbrandt. Los daarvan is (geraffineerde) suiker erg slecht voor je lichaam, dus er zijn meer redenen om dat te beperken. Dat is lastig, maar alles went. We dachten vroeger toch ook dat een borrel absoluut niet gezellig kon zijn zonder sigaret?

Met een goede instelling kom je al een heel eind. Zeg voortaan niet tegen jezelf: ‘ik mag geen snoep’ of ‘ik moet sporten’, maar ‘ik wil een gezond lichaam, dus ik stop er geen troep in.’ Voel het verschil maar. En uiteindelijk zul je ook moeten accepteren dat eten in eerste instantie is bedoeld als brandstof die je lichaam nodig heeft. En niet als verwennerij. Eten mag lekker zijn, maar het heeft ook gewoon een functie. En dat is – naast het eten van puur voedsel – het belangrijkste dat we kunnen leren van de oermens.

door Rebecca Rijnders

Dit delen:

Al jaren wordt er vanuit de gezondheidszorg en de overheid vurig gestreden tegen alcohol en tabak. Het is zelfs weer zeer actueel met de lancering van de website tabaknee.nl. Suiker daarentegen laat men volledig links liggen en in alle vrijheid zijn desastreuze uitwerking hebben. Vreemd, want suiker vormt minimaal even groot gevaar voor de volksgezondheid als alcohol en tabak.

Dat de overheid suiker met rust laat heeft meerdere redenen. Zo is het inmiddels bekend dat er een fanatieke lobby bestaat vanuit de suikerindustrie. Bovendien is er nog veel onwetendheid over hoe schadelijk suiker is. De algehele perceptie is dat vooral vet eten ons ziek maakt, omdat daar de afgelopen dertig jaar alle aandacht naar uit is gegaan.

Het is nog altijd zo dat wanneer iemand zijn kind alcohol of een sigaret aanbiedt, elk weldenkend mens daar schande van spreekt. Terwijl we het volstrekt normaal vinden wanneer ouders hun kind dagelijks snoep geven.
Suiker is alomtegenwoordig. Op middelbare scholen wordt standaard snoep en frisdrank verkocht, op basisscholen vinden onderwijzers het gewoon als kinderen snoep meekrijgen van hun ouders, sommigen delen het zelfs uit in de klas.
Mensen willen er niet aan, want snoep is zo gezellig, het hoort er gewoon bij.

Verslavend
Toch stammen de eerste wetenschappelijke publicaties die aantonen dat geraffineerde suiker pure gif is al uit de jaren zeventig. Recenter onderzoek laat zien dat suiker vrijwel dezelfde effecten heeft op het lichaam als alcohol, inclusief de verslavende werking en schade aan de lever. Maar ook het bekende rijtje welvaartziekten is met name op het conto van suiker te schrijven:

* overgewicht (en daarmee hart- en vaatziekten, gewrichtsproblemen en verminderde mobiliteit)
* diabetes type II
* verhoogde kans op de ziekte van Alzheimer
* verhoogd risico op onder meer alvleesklierkanker en darmkanker
* mogelijk verband met ziektes als ADHD

Nu denk je misschien: en vet dan? Maar in tegenstelling tot wat al jaren wordt gedacht, is vet aanzienlijk minder gevaarlijk dan suiker. Ten eerste omdat de meeste vetten gezond zijn. Steeds meer onderzoek wijst uit dat zelfs verzadigde vetten gunstig zijn voor hart en bloedvaten.
Ten tweede heeft je lichaam vet nodig en is het zelfs onmisbaar voor de opname van vitamine A, D, E en K. Tot slot geeft vet verzadiging. Je raakt er vol van, waardoor je minder geneigd bent om er heel veel van te eten. (die eetdrang bij chips zit ‘m niet in het vet, maar in de smaakversterkers E621 en E640)

Verraderlijk
Van veel vet eten word je uiteindelijk ook dik, maar als je kritisch naar verpakkingen kijkt, zal je opvallen dat in vrijwel alle vette producten ook suiker zit. Het stiekeme ingrediënt dat ervoor zorgt dat alles zo lekker smaakt en zout en bitter neutraliseert.
Suiker (en dan specifiek fructose) heeft bovendien de verraderlijke eigenschap dat het geen verzadigingssignaal afgeeft aan je hersens. Sterker nog: het wekt de eetlust op, met alle gevolgen van dien. Als je precies wilt weten hoe dit werkt en hoe schadelijk suiker is, bekijk dan deze boeiende en goed onderbouwde lezing.

Het overgewichtprobleem is dus niet te wijten aan vet, maar aan suiker. De suikerconsumptie is de afgelopen jaren schrikbarend toegenomen tot zo’n 40 kilo per persoon per jaar, ongeveer rechtevenredig aan de stijging van de genoemde welvaartziekten. De maatschappelijke kosten van overgewicht en obesitas waren drie jaar geleden al opgelopen tot 3,2 miljard euro per jaar (nota Overgewicht 2009) en stijgen nog altijd door.

Signaal
Voorlichting is dus hard nodig. Maar daar is nu geen geld voor, want het land staat in het teken van bezuinigingen. Er is dus maar één oplossing: voer een suikertaks in. Behandel suiker hetzelfde als alcohol en tabak en geef daarmee een eerste, belangrijk signaal af aan de bevolking.
Het rekensommetje is eenvoudig: als we jaarlijks 680 miljoen kilo suiker eten en je heft daar een belasting op van 1,50 euro, dan levert dat de staat ruim 1 miljard euro op. En op de lange termijn bespaart het bovendien miljarden aan gezondheidszorg. Is 1,50 euro per kilo suiker veel? Het is maar hoe je het bekijkt. Een zak snoep zou dan geen 70 cent, maar 85 cent kosten.
Je kunt het betutteling noemen, maar als we over dertig jaar de gezondheidszorg betaalbaar willen houden, hebben we uiteindelijk geen keuze.

[Deze blog verscheen eerder op Volkskrant.nl en  The Post Online]

door Rebecca Rijnders

Dit delen:

In mijn ogen behoren sociale media tot de mooiste dingen die internet heeft voortgebracht. Ze zijn een middel om me te uiten, dingen te delen, maar ook om me te laten inspireren, informatie te zoeken. Verwonderen, lachen, ergeren: eigenlijk net als real life contact. Maar dan zoveel makkelijker.

En juist omdat het zo makkelijk en laagdrempelig is en je vaak leuke reacties krijgt, is het ook verslavend. Je bent altijd weer benieuwd wie er zal reageren en hoe, hoeveel likes je krijgt, hoeveel retweets en bent stiekem een beetje teleurgesteld als die uitblijven.
Een vervelend mechanisme.
Zeker met mijn telefoon heb ik de neiging om meerdere malen per dag (soms zelfs elk uur) een rondje langs alle sociale media te gaan om te zien of er wat gebeurt. En dat zijn er nogal wat: Facebook, Twitter, Google+, Path, App.net, LinkedIn… En dichter bij huis ook Whatsapp.

Het was zoveel geworden – en het wordt alleen maar meer – dat ik begon te merken dat het een steeds belangrijker deel van mijn tijdsbesteding begon te worden. Zeker nu ik thuis werk, mis ik het contact met collega’s en wordt het toch een beetje een substituut.
Tegelijkertijd houdt het me van mijn werk en is het vermoeiend, wat er komt behalve veel leuks en interessants ook veel negatiefs op je af: geklaag, kritiek, opschepperij…
Maar ik kon me niet bedwingen, ik keek toch steeds weer. Kortom: ik was verslaafd.

Toen ik de oproep van Heleen van Lier zag, dacht ik ook in eerste instantie: no way, dat gaat me echt niet lukken. Om me even later te realiseren dat juist dit een ernstig teken aan de wand was. Waarom zou het me eigenlijk niet lukken? Was het dan echt sterker dan ik? En zo ja: was dat niet zorgwekkend, moest ik niet aan mezelf bewijzen dat ik de sterkste was?
En zo is het dus gekomen dat ik meedeed aan de social media retraite van een week. Hier lees je het hele artikel in de Volkskrant en hieronder mijn persoonlijke verslag:

Vrijdag
Het valt me zwaar. Ik heb een continue aandrang om te twitteren bij opvallende gebeurtenissen.
Ook heb ik steeds het gevoel dat ik iets niet mag. Om minder in de verleiding te komen staat mijn mobiel offline.
Ik voel me afgesloten, alsof de wereld doorgaat en ik achter een muur zit.
Een diepe stilte. Overvallen door twijfel of ik niet de enige ben die dit doet. Dat de rest het al heeft opgegeven.
Enige geruststelling: ik mag nog wel online en mailen. Lastig is dan wel weer het rode cijfertje dat aangeeft hoeveel berichten er op Google+ zijn. Ik werk immers in Google docs en kan dat moeilijk uitschakelen.

Zaterdag
Direct na het opstaan pak ik mijn mobiel en vraag me vervolgens af wat ik er eigenlijk mee moet. Twijfel om whatsapp aan te zetten. Stel dat er iets belangrijks is? Om me direct te realiseren dat het nooit echt iets belangrijks kan zijn. Dan belt men wel, toch?
Verveling.
Het gevoel dat er een leuke borrel is waar jij niet bij bent.
Enorme nieuwsgierigheid en de twijfel die toeslaat: waarom doe ik dit eigenlijk?

Zondag
Ik realiseer me nu dat ik zonder e-mail helemaal verloren zou zijn.
Achter mijn pc heb ik een sterke aandrang om op Facebook of Twitter te klikken. Ik hou me in.
Wel even stiekem bij LinkedIn gekeken of er iets belangrijks was. Onzin natuurlijk.
Aardig detail: de batterij van mijn mobiel houdt het zo dagenlang vol.

Maandag
Vandaag gaat het redelijk goed. Wel moest ik mijn telefoon online zetten om Parkline te kunnen gebruiken. Dat voelde raar. Toch even whatsapp aangezet om te zien of ik wat had gemist. Voelt als smokkelen. Men ziet het ook: ‘Hee, zou jij niet offline zijn…?’ Betrapt.
De aandrang tot twitteren blijft sterk.

Dinsdag
Een kleine doorbraak: het begint te wennen. Het kost eigenlijk steeds minder moeite om niet te kijken en het is eigenlijk wel relaxed. Alsof die drukke borrel nu heel ver weg is in plaats van vlak achter de muur waar jij je bevindt.
Toch stiekem geklikt op Facebook. Was niet handig. De rode buttons werken als een lap op een stier. Maar ik hou me in en lees niks.

Woensdag
Even snel een woord in mijn Twitterbio aangepast. Kon het niet laten. Alsof die twee dagen wat uitmaakt, maar goed. Verder niets bekeken. Kostte even moeite, maar het einde is in zicht. Dat scheelt.
Wat ik vooral mis: de aandacht, de reacties. Wat ik juist niet mis: de opschepperij en de negativiteit.

Donderdag
Ik kijk ernaar uit om alle reacties te lezen. Misschien valt het tegen, maar ik wil het gewoon weten. Ik wil weer meedoen. Lastig is bijvoorbeeld ook dat je mensen niet even snel kunt opzoeken op Twitter of LinkedIn, merk dat ik dat vaak doe.
Moet wel zeggen dat de meeste van mijn vrienden niet superactief zijn op sociale media, dus dat scheelt een hoop. Het is grotendeels zakelijk. Maar toch. Behalve Whatsapp dan, ik mis de groepchats.

Vrijdag
Wachten tot het 12 uur is en de verlossing komt. De tijd gaat langzaam. Ik vermoed dat er teleurstelling zal zijn als ik weer online ben. ‘Jongens, ik ben er weer!’ Om dan geen enkele of een sporadische ‘hoezo, was je weg dan?’ terug te krijgen…. Maar toch: het hoort er gewoon bij, met alle nadelen van dien. Wel neem ik me voor om te socialminderen. Uiteindelijk geeft het meer rust en ruimte voor je eigen ideeën. De invloed van buitenaf is soms goed, maar soms ook niet. Het plan is dus om het gebruik terug te schroeven. Benieuwd of dat lukt…

Hier vind je het complete verslag in de Volkskrant.